Lido Nasıl Çalışır?

Lido DAO, Ethereum için likid staking hizmeti oluşturan bir topluluktur. Lido, kullanıcıların varlıklarını kilitlemeden veya staking altyapısını sürdürmeden bahis ödülleri kazanmalarını sağlar. Lido ile stake etme, Ethereum 2.0'ın Faz 0'ı ile birlikte başlayacak şekilde hazırlanmıştır.

Lido’nun akıllı sözleşmelerine ETH yatırdıktan sonra, bir kullanıcı, tahakkuk eden stake ödülleri veya “beacon zincirindeki” (ETH 2.0 geçişi için yaratılan ve şu anda aktif olan ara dönem zinciri) doğrulayıcılara uygulanan cezalar ile birlikte kullanıcının stake edilen ETH dengesini temsil eden stETH (stake ETH) ERC20 tokenlerini alır. Henüz bir hedef tarihi olmasa da, 18 aydan fazla süreceği tahmin edilen beacon zincirinde, işlemler etkinleştirildiğinde, kullanıcılar birikmiş ödüllerle birlikte stETH’yi stake edilmemiş ether için kullanabilecekler. O zamana kadar, “beacon zinciri”deki ETH’den farklı olarak, stETH; kullanılabilir, aktarılabilir veya takas edilebilir olacak.

Lido hareketli bir yapıya sahip. Bu nedenle sistem, tasarım hedefleri ve kısıtlamaları ile birlikte, aşağıda basit terimlerle açıklanmıştır.

Tasarım hedefleri ve kısıtlamaları

En erken gelecek yıl gerçekleşmesi beklenen Ethereum 2.0'da (Aşama 1.5 veya 2. Aşama) ilk aşamalarda gerçekleştirilen stake, transferler yapılıncaya kadar ETH’nizin dondurulma riskini kabul etmek anlamına gelir. O zamana kadar hiç kimse, stake edilen ETH veya stake ödüllerini çekemeyecek, örneğin bunları bir borsada satamayacaktır.

“Beacon zincirini” doğrulamak için, bir staker’ın 32 ETH yatırması, doğrulayıcı bir genel anahtar belirtmesi ve staker’ın varlıklarının ve ödüllerinin transferler etkinleştirilene kadar dondurulacağı bir çekim adresi belirtmesi gerekir. O zamana kadar yapabileceğiniz iki aktivite doğrulama ve doğrulamayı durdurmaktır. Bu süre boyunca, pay sahipleri, doğrulama altyapısını(validator node) çalıştırmalıdır. Bu doğrulama altyapısını çalıştırmak ise yanlış yapılandırma durumunda paylarının azaltılması riskini içerir.

Doğrulayıcının, uygunsuz davranış nedeniyle (slashing) ortaya çıkan ödül kaybı riski vardır. Bu, örneğin doğrulayıcının node kodundaki bir hata nedeniyle veya bağlantı sorunları nedeniyle olabilir. Bu risk, Ethereum stakingini özellikle Aşama 0 ve 1'de daha az çekici hale getirir, çünkü staker orta dereceli bir ödül için, piyasa riskini üstlenir.

Lido, kullanıcıların tokenlerini takas etme veya başka bir şekilde kullanma yeteneğini kaybetmeden ETH stake etmelerine izin vermeyi amaçlamaktadır. Lido, normal stake etmeye kıyasla daha esnek yapıya sahip likid token(stETH) çıkaran ve merkezi olmayan bir altyapı olacaktır.

Lido’nun birincil hedefleri şunlardır:

• Kullanıcıların sermayelerini tamamen kilitlemeden stake ödülleri kazanmalarını sağlamak;
• Kullanıcılara 32 ETH’den daha küçük mevduatlarda ve 32 ETH’in katlarından farklı mevduatlarda, kısıtlama olmaksızın ödül kazanma esnekliği sunmak;
• Yazılım hataları veya kötü niyetli üçüncü şahıslar nedeniyle stake edilen miktarı kaybetme risklerini azaltmak;
• Diğer uygulamalar ve protokoller için stETH tokeni sağlamak (örneğin, borç verme veya diğer DeFi çözümlerinde teminat olarak);
• Borsalarda yapılan staking, self-stake (kendi kendine stake etme) ve diğer merkezi olmayan protokollerde gerçekleştirilen stakinglere karşı bir alternatif sağlamak.

Lido, topluluk yönetimine sahip, kullanımı kolay bir protokol olarak tasarlanmıştır. Protokol, temel blok zinciri mekanizmalarındaki değişiklikleri takip etmelidir.

Lido’nun yapısal bileşenleri

Aşağıda, Lido stake protokolünün bileşenlerinin geniş bir açıklaması yer almaktadır:

1. Stake havuzu: Para yatırma, çekme ve stake ödüllerini yönetmek için protokol.

• Düğüm (node) operatörleri kaydı.
• Para çekme kimliği.
• Oracles (smart contractlara bilgi sağlayan veri tabanı yazılımı.)
• Ödüller.

2. stETH: “beacon zinciri” ETH payınıza 1'e 1 karşılık gelen, dengeyi koruyan likit stake tokeni.
3. DAO: Protokol parametrelerini yöneten Aragon DAO.

Stake havuzu

Stake havuzu, Lido’nun en önemli akıllı sözleşmesidir. Sözleşme, ether yatırma ve çekme işlemlerinden sorumludur; stETH tokenlerinin basılması ve yakılması; düğüm (node) operatörlerine fon tahsis etmek; stake ödüllerine ücret uygulamak; ve oracle sözleşmesinden güncellemeleri kabul etmek. Düğüm operatörlerinin yönetici mantığı için ise, NodeOperatorsRegistry adlı ayrı bir sözleşme çıkarılır.

Kullanıcılar, karşılığında stETH tokenleri basmak için stake havuzu sözleşmesine ether gönderirler. Bu ether, tek tip dağılımı sağlamak için node operatörleri arasında dağıtılır ve doğrulayıcıları (validatörler) tarafından doğrulanmak üzere yatırılır. Bu ether için para çekme kimliği ve işlemleri topluluk tarafından kabul edilirse, etkinleştirildiğinde para çekme işlemlerini gerçekleştirecek yükseltilebilir bir akıllı sözleşme devreye girer.

Node operatörleri ayrıca “beacon zincirindeki” işlemleri doğrular. DAO, node operatörlerini seçer ve adreslerini NodeOperatorsRegistry sözleşmesine ekler. Yetkili node operatörleri, doğrulama için bir dizi anahtar oluşturmalı ve ayrıca onlara akıllı sözleşme sağlamalıdır. Ether, kullanıcılardan alındığında, tüm aktif node operatörleri arasında 32 Ether’lik parçalar halinde dağıtılır. Stake havuzu sözleşmesi, düğüm operatörlerinin bir listesini, anahtarlarını ve aralarında ödül dağıtma mantığını içerir.

Oracle, “beacon zincirindeki” DAO’nun doğrulayıcılarının bakiyelerini takip eden bir sözleşmedir. Ödül birikimi nedeniyle bakiyeler yükselebilir ve slashing ve stake cezaları nedeniyle düşebilir. Oracle’lar DAO tarafından atanır. Veriler günlük olarak gönderilir ve kullanıcılar için doğru bir stETH token dengesi sağlamak için kullanılır. Ödüllerin olduğu günlerde, düğüm operatörlerine ve DAO’nun sigorta ve geliştirme fonuna bir ödül ücretini temsil eden az miktarda stETH tokeni basılır.

stETH token

stETH, Lido’da stake edilen etheri temsil eden bir ERC20 tokenidir. Tokenler yatırıldığında basılır ve kullanıldığında yakılır. stETH token bakiyeleri, Lido tarafından stake edilen eterlere 1:1 oranında sabitlenir. stETH tokenlerinin bakiyeleri, Oracle raporları her gün toplam stake değiştiğinde güncellenir.

Lido DAO

Bir DAO’nun Lido’yu başlatmak için en uygun yapı olduğuna inanıyoruz. Lido’yu merkezi olmayan yönetişim olmadan başlatacak olsaydık, kullanıcıların 1:1 ETH ile stETH ilişkisini sürdürmek için tek bir başarısızlık noktasına güvenmeleri gerekecekti ki bu durumu Tether’in USDT’nin 1:1 dolar ile desteklendiğine dair güveni istemesine benzetebiliriz.

Bunun yerine, bu tür parametrelerin yönetimini merkezi olmayan bir topluluğa dağıtarak, kullanıcının riskini azalttığınıza inanıyoruz.

Ek olarak:

• Lido, beacon zincirinin tasarımına ve kısıtlamalarına oldukça bağımlıdır;
• Ethereum 2.0 stake etme protokolü değişebilir ve bu nedenle Lido uyumlanabilir olmalıdır;
• Bir sigorta sağlayıcısı seçilmeli ve sigortayı kesmek için şartlar müzakere edilmelidir;
• DAO yönetişimi için, Lido’daki değişiklikler hakkında kararlar almak adına bir kişi veya geliştirici ekip tercih edilir; ve
• Bir DAO, protokolü DAO token hazinesinden geliştirme ve yükseltme maliyetlerini karşılayabilecektir.

DAO, Lidodan gelen servis ücretlerini sigorta ve geliştirme fonlarında kullanmak için biriktirir.

Thx, VS

Yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.